Dilemma: de E-bike en duurzaamheid

De E-bike is niet meer weg te denken uit het straatbeeld. We zijn heel blij dat ze er zijn, maar er zijn wel een aantal ontwikkelingen en overwegingen die onderbelicht blijven en waar de fietsindustrie en de consumenten toch ook over na zouden moeten denken.

Zoveel mensen, zoveel wensen en dus ook zoveel verschillende E-bike concepten. Een E-bike is een samenvoeging van twee totaal verschillende productgroepen met sterk uiteenlopende eigenschappen en grote verschillen qua onderhoud en levenscyclus. Een stadsfiets wordt gekruist met een wasmachine, een mountainbike met een boormachine en een toerfiets wordt bekrachtigd door de ruitenwissermotor van een Volkswagen Golf. Fabrikanten, fietsenmakers en consumenten hebben nu te maken met technieken die voorheen voorbehouden waren aan o.a. witgoedwinkels, elektronicazaken, bouwmarkten en autodealers. Dat vraagt de nodige aanpassingen van de fietsbranche.

Verder hebben alle fietsfabrikanten zo hun eigen opvattingen over de plaatsing van de elektromotor in combinatie met de verschillende versnellingssystemen. Je hebt voorwielmotoren, geïntegreerde middenmotoren en achterwielmotoren. Welke motoren passen het beste bij de gewenste transmissies en de uiteenlopende gebruiksdoelen van de fiets? En wat zijn de voor- en nadelen van ieder concept voor de nabije en verre toekomst? Het vraagstuk dat wij hier graag aan toevoegen is:

Is de E-bike een duurzaam product?

Wij hebben in de loop der jaren alle soorten E-bikes in de winkel en werkplaats voorbij zien komen en hebben ervaren dat er grote verschillen bestaan m.b.t. de levensduur van de elektrische onderdelen en hoe E-bikes over een langere periode onderhouden, gerepareerd en/of geupdate worden. Voor accu's geldt voor iedere E-bike, duur of goedkoop, hetzelfde: deze gaan gemiddeld vier à vijf jaar mee. De accu's moeten op correcte wijze afgevoerd en gerecycled worden en in een enkel geval kan je ze laten reviseren.

Een opmerkelijke ontwikkeling is echter dat wij sinds de komst van de E-bike de hoogte van de berg oud ijzer achter onze werkplaats steeds harder hebben zien stijgen. We verkopen natuurlijk graag veel nieuwe fietsen, maar we moeten het volgende ook niet vergeten:

De E-bike als nieuwe vorm van chemisch afval en grof vuil

Omwille van een mooi design worden de elektrische ondersteunings-systemen steeds vaker ín het rijwielgedeelte geïntegreerd. Heel mooi natuurlijk, maar helaas hebben de elektrische componenten een véél beperktere levensduur dan het rijwielgedeelte zelf, terwijl de prijzen van de elektrische onderdelen best wel hoog kunnen zijn. Dit werkt versneld afdanken in de hand.

Wat te doen als een elektrisch systeem na een paar jaar niet meer door de fabrikant geleverd wordt en een nieuwer type motor niet meer past? Dit komt heel veel voor. Zo zijn van de Bosch motoren de eerste, tweede én derde generaties níet uitwisselbaar en zo kunnen we nog tientallen andere merken noemen die hun technieken niet voor de lange termijn ontwerpen.

De grotere fabrikanten van elektrische systemen richten zich liever op wegwerpen en vernieuwen dan op repareren.

Door keiharde concurrentie van (te) goedkope nieuwe E-bikes zijn de middenklasse E-bikes van veel A-merken relatief snel economisch total-loss. De hoge reparatie- of updatekosten wegen al snel niet op tegen de prijs van een nieuwe E-bike uit een lager segment.

Er zullen niet veel mensen zijn die meerdere keren €1000,- voor nieuwe accu's en een nieuwe motor investeren om de levensduur van de E-bike met een X aantal jaren te verlengen. Veel E-bikes in de lagere prijsklassen zijn zelfs al na zo'n 5 jaar economisch total-loss als enkel de accu vernieuwd moet worden! Dan is de restwaarde van het hele apparaat nul, terwijl het rijwielgedeelte zelf nog vele jaren mee zou kunnen. En zo belanden veel E-bikes, waarvan het rijwielgedeelte technisch meestal nog in perfecte staat is, op de schroothoop.

Bij een elektrische fiets, en dan met name bij die met geïntegreerde technieken, moeten we ons realiseren dat we een elektrisch apparaat kopen waarvan het rijwielgedeelte, net als de behuizing en trommel van een wasmachine, 'collateral waste' is. De E-bike is een nieuwe vorm van chemisch afval en grof vuil geworden. Een wegwerpproduct die de berg afgedankte laptops, telefoons, bromfietsen, koelkasten en wasmachines flink verhoogt...

Nu horen we je denken: "Dat wordt toch allemaal keurig gerecycled?" Ja, natuurlijk moet er zoveel mogelijk gerecycled worden, het is zelfs verplicht, maar ook dit kost veel energie. En recycling levert helaas ook nog steeds veel onverwerkbaar afval op (wat alsnog verbrand wordt) en het gaat vaak gepaard met niet-zo-milieuvriendelijke chemische processen.

Pas in 2018 heeft de EU bepaald wie er verantwoordelijk is voor het verwerken van de groeiende berg afgedankte E-bikes. Producenten en importeurs van elektrische apparatuur zijn verantwoordelijk voor het beheer van dat product in de afvalfase. Dat houdt in: rapportage van e-bikes die zij op de Nederlandse markt zetten en de inzameling en verwerking van de e-bikes aan het einde van hun levensduur. De producenten en importeurs moeten ook de financiering voor de inzameling en verwerking regelen, bijvoorbeeld door een verwijderingsbijdrage in de aankoopprijs te verwerken. Ze mogen daarbij zelf bepalen hoe ze hun wettelijke verantwoordelijkheid invullen. Tot nu toe is er nog altijd geen duidelijk inzamelingsproces uitgedacht. Welke rol de winkeliers daarin gaan spelen is evenmin bepaald...

Wij willen graag onze verantwoordelijkheid nemen en dat doen we in eerste instantie door jou, de potentiële E-bike koper, middels dit artikel bewuster te maken en voor te lichten.

Welk E-bike concept is het meest duurzaam?

Er bestaan drie E-bike concepten: met voorwielmotor, middenmotor en achterwielmotor. Daarnaast is er variatie in de plaatsing van de accu's: geïntegreerd in de framebuizen, in de bagagedrager of op de plek van de bidonhouder geschroefd.

Voorwielmotor

Elektrische fietsen met een voorwielmotor zijn meestal modulair opgebouwd, mits de accu niet in het frame geïntegreerd is. Voorwielmotoren zijn eenvoudig en goedkoop toe te passen, maar zijn verre van ideaal wat betreft rijgedrag, handelbaarheid en veiligheid. Dit type motor kom je eigenlijk alleen tegen bij goedkope E-bikes.

E-bikes met voorwielmotor zijn door de hoge update- en reparatiekosten in verhouding tot de lage aanschafwaarde supersnel economisch total-loss en daardoor verantwoordelijk voor de grootste bult afval.

Wij hebben geen E-bikes met voorwielmotor in ons assortiment.

Middenmotor

E-bikes met geïntegreerde middenmotoren zijn niet modulair. Frame en motorblok zijn onafscheidelijk en vaak is ook de accu geïntegreerd. Middenmotor-E-bikes rijden over het algemeen erg fijn en kunnen gecombineerd worden met derailleurversnellingen en alle naafversnellingen. De middenmotor drukt echter een stevige stempel op het design en de constructie van de fiets. Door de interne tandwieloverbrenging tussen de elektromotor en de trapas is de levensduur van de middenmotor aanzienlijk korter dan die van het rijwielgedeelte. Met het in het frame integreren van de motor zijn toekomstige compatibiliteitsproblemen onvermijdelijk. Daarnaast slijt de aandrijflijn vaak sneller door de extra zware belasting van de motor.

Er zijn nog niet veel duidelijke cijfers beschikbaar over hoe lang een middenmotor als die van Bosch gemiddeld mee gaat. De kilometrages variëren van 17.000 tot ruim 40.000 km.

Er bestaat echter één hele goede modulaire (niet-geïntegreerde) en onderhoudsvrije middenmotor, de Pendix eDrive. Hierover vertellen we zo meer.

De geïntegreerde middenmotoren van Shimano en Bosch vind je bij ons in modellen van KOGA en Cannondale. Santos kiest voor de modulaire Pendix eDrive.

Achterwielmotor

Elektrische fietsen met een achterwielmotor zijn vaak modulair, mits de accu niet in het frame geïntegreerd is. Achterwielmotoren rijden erg fijn en vormen geen extra belasting voor de transmissie, omdat zij de kracht direct op het wiel overbrengen in plaats van op de tandwielen en ketting of tandriem. De achterwielmotor is lekker eenvoudig qua constructie en nagenoeg onderhoudsvrij.

De keuze in achterwiel-systemen wordt steeds groter en met de compatibiliteit en vervangbaarheid zullen in principe de komende decennia geen grote problemen te verwachten zijn. Als je kiest voor een modulair 'add-on'-systeem hoeven de motor, sensoren, kabels en vaak ook de accu géén integraal onderdeel van de fiets te zijn. Als merk X niet meer leverbaar is, dan kan alles relatief eenvoudig vervangen worden door een systeem van merk Y of Z.

Een goed systeem met achterwielmotor kost op dit moment rond de €2000,-. Dat is prijziger dan de gangbare middenmotorsystemen, maar het is ook veel duurzamer en op de lange termijn voordeliger in onderhoud. De ontwikkelingen op het gebied van achterwielmotoren gaan snel en de systemen worden steeds beter en slimmer. Helaas zijn ze niet te combineren met versnellingsnaven, zoals de bij trekkingfietsers zo geliefde duurzame Rohloff versnellingsnaaf. De achterwielmotor vormt wel een perfecte combinatie met de Pinion-transmissie.

De modulaire achterwielmotoren vind je bij ons in modellen van Idworx en Santos.

Rohloff & Pendix eDrive middenmotor

Wil je graag een duurzame fiets met Rohloff, maar géén geïntegreerde middenmotor? Dan kan je terecht bij Pendix. Deze Duitse fabrikant produceert een heel goed modulair middenmotorsysteem. De Pendix eDrive is zeer duurzaam, onderhoudsvrij en past in (bijna) iedere fiets. Santos biedt de Pendix middenmotor als optie bij alle Travelmaster en Lite modellen met Rohloff of derailleurs.

Overweeg je een niet-elektrische Idworx of Santos aan te schaffen, maar verwacht je over een paar jaar aan een E-bike toe te zijn? Dan zou het zonde zijn om de fiets alweer in te moeten ruilen op een E-bike, maar gelukkig is dit met een Idworx of Santos geen probleem, dankzij de Alber Neodrives en Pendix eDrive. Wij kunnen deze modulaire elektrische systemen ook na een paar jaar, op het moment dat jij er aan toe bent, in jouw fiets bouwen.

Heb je al een paar jaar een Idworx of Santos E-bike die je om wat voor reden dan ook wilt verkopen? Dan kan je twee dingen doen:

• Je verkoopt hem gewoon aan een nieuwe liefhebber die zo'n mooie, duurzame E-bike zoekt. De hoge nieuwwaarde en het duurzame rijwielgedeelte houden het lonend om te blijven investeren in reparaties en updates van de elektrische componenten.
• Als een directe verkoop niet blijkt te lukken, dan kunnen we de elektrische delen altijd nog verwijderen (en eventueel overzetten op je nieuwe fiets), zodat je je E-Idworx of E-Santos alsnog als een gewone fiets kunt verkopen. Onze ervaring is dat deze relatief weinig afschrijven. Soms is de niet-elektrische variant zelfs meer waard dan de E-versie, omdat de doelgroep groter is.

En is het niet fantastisch als jouw zoon of dochter later naar de middelbare school fietst of op fietsvakantie gaat met de ex-E-bike van opa of oma? Want als we over de levensduur van een Idworx of Santos praten, dan hebben we het niet over een paar jaar, maar over decennia. Het is fantastisch dat de levensduur nu niet meer onnodig beperkt wordt door de elektrische componenten.

KOGA en Cannondale kiezen voor Bosch

Hoewel een geintegreerde middenmotor niet zo'n duurzaam concept is als de modulaire Pendix eDrive of het Alber Neodrives systeem, wordt de keuze voor de middenmotoren van Bosch door KOGA en Cannondale beargumenteerd met de volgende punten:

• Goede gewichtsverdeling (laag en centraal).
• Betaalbaarder dan het Alber Neodrives systeem.
• Altijd voldoende koppel beschikbaar, ook bergop met veel bepakking en bij lage snelheid.
• Gangbare techniek met een breed dealer- en servicenetwerk.

Cannondale heeft bijna haar gehele collectie rond de Bosch middenmotor opgebouwd. In Cannondale's prijssegment is Bosch simpelweg de beste optie en dit geldt ook voor de KOGA's in de prijsklasse tussen 3000 en 4000 Euro. Een Idworx of Santos met Pinion en achterwielmotor kost zomaar het dubbele. KOGA's tegenhanger van de trekkingfietsen van Santos en Idworx is de KOGA Signature E-WorldTraveller-S. Deze trekkingfiets met Rohloff, tandriem en Bosch kost ongeveer €2000,- minder dan een elektrische Santos of Idworx.

Met KOGA's E-WorldTraveller-S heb je wel een robuuste en duurzame E-bike met een elektronisch geschakelde Rohloff-naaf die zo'n 200.000km meegaat, maar dan moet je er voor de onderhoudskosten en afschrijving dus wel rekening mee houden dat de Bosch-motor niet de duurzaamste optie is. Hoeveel Bosch motoren je in de loop der jaren zal gaan verslijten, is natuurlijk afhankelijk van hoe intensief je de fiets gaat gebruiken, maar de fiets is het wel waard om vele jaren technisch up-to-date te houden (mits de motoren lang genoeg leverbaar blijven). Dat moet ook wel, want deze E-KOGA kan niet naar een gewone fiets omgebouwd worden, zoals bij iedere fiets met Alber Neodrives of Pendix eDrive wel kan.