Rohloff biedt 14 échte versnellingen
De Rohloff naaf heeft 14 versnellingen, wat op zich maar weinig lijkt ten opzichte van de hedendaagse 30-speed derailleurversnellingen. Echter, bij Rohloff zijn het wel 14 échte versnellingen, terwijl een 3x10 derailleur in theorie 30 overbrengingen heeft, maar een groot deel daarvan zijn valse versnellingen. Er zijn namelijk een aantal tandwielcombinaties die elkaar qua overbrenging overlappen en een aantal combinaties mag je niet schakelen, omdat dan de ketting veel te schuin loopt.
Bernhard Rohloff onderzocht welk versnellingsbereik er algemeen gewenst wordt en welke grootte qua tussenstappen tussen de versnellingen als prettig ervaren werden. Te kleine tussenstappen zijn nauwelijks merkbaar en te grote stappen vaak ongewenst, waardoor je bij een derailleursysteem steeds zowel links als rechts moet schakelen om de fijnste overbrenging op te zoeken. Bernhard ontdekte dat tussenstappen van 13,5 % optimaal werkten. Vervolgens nam hij het totaalbereik van een 3×9 systeem, elimineerde de overlappende combinaties en de te kleine en te grote tussenstappen en zo kwam hij uit op een verdeling van 14 versnellingen met de ideale tussenstappen zo dicht mogelijk bij de 13,5%.
Bernhard stelde zijn Rohloff-naaf in op een bereik van 526%. Dat betekent dat de zwaarste 5,26 keer groter is dan de lichtste.
In het schema hieronder zie je de Rohloff-versnellingen tegenover die van een 3x9 derailleursysteem.
Planetaire tandwielen
De Rohloff Speedhub is op een vergelijkbare manier geconstrueerd als de automatische versnellingsbak van een auto; met planetaire tandwielstelsels. Het planetaire tandwielstelsel werd meer dan honderd jaar geleden voor het eerst in fietsen toegepast door het bekende bedrijf Sturmey & Archer. Inmiddels overheerst Shimano de massamarkt met hun Nexus versnellingsnaven met 3, 7, 8 en 11 versnellingen, maar Rohloff is toch echt een klasse apart.
De Rohloff-naaf is in feite een hele degelijke uitvoering van een 7-versnellings naaf met 2 planetaire tandwielstelsels, waar een soort van ‘verdubbelaar’ aan toe is gevoegd om aan 14 versnellingen te komen. Een enkel planetair stelsel levert drie versnellingen op. Plaats er twee achter elkaar en je krijgt 7 overbrengingen. Zet er een verdubbelaar achter en je hebt er veertien!
Rohloff heeft op zijn website een serie filmpjes geplaatst die álle 14 versnellingen in actie illustreren. Mocht je je vervelen, kijk dan maar eens. >>
In het filmpje hieronder zie je hoe de Rohloff-naaf is opgebouwd en hoe het er in de fabriek aan toe gaat.
De Rohloff naaf is extreem betrouwbaar
De Rohloff Speedhub was in eerste instantie ontwikkeld voor mountainbikes, maar vond al snel ook zijn weg naar trekkingfietsen. Zoals bekend zijn lange-afstand-fietsers enorm gebaat bij een onverwoestbare aandrijving waaraan je onderweg geen onderhoud hoeft te plegen en welke je in de verste uithoeken van de wereld niet in de steek laat. De Rohloff-naaf heeft geen kwestbare uitstekende delen en heeft zo weinig te lijden van takken, stenen en vervoer per vliegtuig. Doordat het mechanisme is ondergebracht in een waterdichte aluminium huls en het geheel in een oliebad draait, is er nauwelijks onderhoud nodig. Je hoeft de naaf slechts eens in de 5000 kilometer of één keer per jaar van nieuwe olie te voorzien, wat een klusje van ongeveer een half uur is.
De Rohloff-naaf staat bekend om zijn enorme duurzaamheid. Er wordt algemeen gesproken over een levensduur van minstens 100.000 kilometers, maar de eerste totaal versleten naaf moet nog gevonden worden. Er zijn zelfs al naven bekend waarmee ruim 160.000 probleemloze kilometers zijn afgelegd.
De naaf kan soms wel wat olie zweten, maar dat is geen probleem. Ook kan er wat olie verloren gaan als de fiets een langere tijd op z’n zij ligt. Dat is in principe ook niet erg. Mocht je naaf, om wat voor reden dan ook, zelfs ál zijn olie verliezen, dan is er nog steeds geen man overboord. Je kunt dan met een gerust hart je fietsvakantie afmaken op de olie die nog tussen de tandwielen geplakt zit en daarna gewoon door blijven rijden tot de eerstvolgende verversingsbeurt. Dit heeft geen negatieve gevolgen voor de garantie!
Sterker wiel
Een Rohloff-naaf zorgt ook voor een sterker wiel met minder kans op spaakbreuk, wat voor vakantiefietsen met zware bepakking ideaal is. Het sterkere wiel is te danken aan de grootte van de naaf en het bijbehorende spaakpatroon. Een Rohloff-naaf is symmetrisch gebouwd met als gevolg dat de spaken links en rechts onder even grote spanning staan. Dit in tegenstelling tot derailleurfietsen, waarbij de achternaaf asymmetrisch is en de spaken ongelijk van lengte en hoek zijn. Aan de kant van de cassette (de achtertandwielen) staan de spaken verticaler en dus onder hogere spanning. Bij een Rohloff-wiel zijn de krachten mooi gelijk verdeeld, zoals in onderstaande afbeelding te zien is.
Eenvoudige bediening
Alle 14 versnellingen bedien je eenvoudig en razendsnel met één draaihandvat. Je hoeft dus nooit meer te rommelen met een linker- en rechterhendel, zoals bij derailleurversnellingen. Ook hoef je nooit meer te prutsen aan de afstelling, want de indexering (de ‘klik’) zit niet in de schakelhendel, maar in de naaf zelf.
Wat verder erg fijn is aan de Rohloff-naaf, is dat je zowel rijdend als in stilstand kunt schakelen. Bij een derailleursysteem moet je niet vergeten terug te schakelen wanneer je afremt, want eenmaal in stilstand kom je in een te zwaar verzet moeilijk van je plek. Bij Rohloff is dat geen enkel probleem, want je zet ‘m letterlijk in een handomdraai -rátsj- terug in een lichte versnelling.
Heeft de Rohloff naaf eigenlijk wel minpunten?
Zijn er dan helemaal geen nadelen aan deze Duitse versnellingsnaaf? Ehm… jawel… al noemen we ze liever ‘eigenaardigheden’.
Zo is een Rohloff-naaf niet altijd helemaal geruisloos. Rohloff heeft omwille van een hoog rendement en een lange levensduur gekozen voor hele harde tandwieltjes met een rechte vertanding en die maken nu eenmaal wat meer geluid dan zachtere, afgeschuinde tandradertjes, zoals Shimano gebruikt. De versnellingen 8 tot 14 zijn wel nagenoeg geruisloos, maar in de lagere verzetten draaien alle tandwielen mee en dat geeft iets geruis. In de 6 en 7 is het geluid het sterkst, maar die gebruik je eigenlijk alleen bij het klimmen.
De naaf moet ingereden worden. In het begin kan hij een beetje hakerig schakelen en maakt hij een vrij sterk ruisend geluid tussen 1 en 7. Zodra de braampjes van alle tandjes afgesleten zijn, verbetert het schakelgedrag aanzienlijk en zal het geluid afnemen. Na ongeveer 1000 km werkt de naaf naar behoren. Soepel dus.
Bij het schakelen tussen 7 en 8 moet er even kracht terug genomen worden, want op dat moment treedt de ‘verdubbelaar’ in werking en daarbij is er iets meer tijd nodig om alle tandwielen en palletjes correct te laten aangrijpen. Je kan wel gewoon door blijven trappen, maar dus niet met volle belasting. Dit went vanzelf, want bij een derailleursysteem zijn er meer van dit soort kracht-terug-momenten nodig.
De versnellingsnaaf is iets zwaarder dan een derailleursysteem. Afhankelijk van met welke schakelgroep je het vergelijkt, weegt een Rohloff-fiets zo’n 200 tot 500 gram meer. Voor trekkingfietsen is dit in veel gevallen verwaarloosbaar, maar bij racefietsen en mountainbikes voor wedstrijdrijders op het hoogste niveau telt ieder grammetje. Zij maken zich echter niet druk om duurzaamheid, want ze krijgen toch voor iedere race nieuw materiaal van hun sponsor. Marathon-mountainbikers hebben de Rohloff-naaf inmiddels wel ontdekt.
En dan de prijs... Een fiets met een Rohloff-naaf kost gemiddeld €1.000,- meer dan een goede derailleurfiets. Er zijn echter diverse rekensommetjes op internet te vinden die de hoge prijs rechtvaardigen. Als je kijkt wat je aan onderhoud en vervangingsonderdelen uitspaart, dan blijkt een Rohloff-naaf voor de echte kilometervreter al snel een goede investering. Het dagelijkse gemak van bovengenoemde voordelen mag ook wat kosten natuurlijk.
De Rohloff naaf is ideaal voor blubberbikes
Modder en sneeuw? Met een Rohloff naaf lach je erom. Vooral in combinatie met een tandriem. Je zult het misschien niet geloven, maar de fiets op de foto's hieronder draait en schakelt nog gewoon soepel en geruisloos!
Fietsen met Rohloff testen?
Ok, genoeg gelezen! Tijd om het zelf te gaan ervaren!
Bij ons kan je terecht voor het zelf uitgebreid testen van meerdere fietsen met Rohloff. Je mag daarvoor gerust een hele ochtend of middag de bossen bij ons om de hoek als testomgeving gebruiken. En als het regent en de paden lekker modderig zijn, dan heb je geluk!